Je kind wel of niet meenemen naar een uitvaart. Dit was ons grote dilemma vorige week, want de oma van mijn man overleed vlak voor kerst. En ondanks dat er al eerder een dierbare van ons overleed, was dit de eerste waarmee onze dochter ook echt een band had. Vanaf de eerste maanden van haar leven tot aan haar vierde verjaardag kwam ze er wekelijks. Daarna iets minder, maar alsnog met regelmaat.
Je begrijpt dat het nieuws van het overlijden van ‘grote oma’, zoals ze genoemd werd, insloeg als een bom bij haar.
Inhoudsopgave
Het begrip ‘dood gaan’
Zodra onze dochter hoorde dat grote oma was overleden kwam er veel verdriet. “Betekent het dat grote oma nu ook een sterretje is? Mag ik naar haar toe? Ik wil haar nog even zien voordat ze dood gaat”. Uit haar reactie kun je halen dat het begrip ‘dood’ nog niet helemaal duidelijk is.
Wat ook ontzettend logisch is bij haar leeftijd. Voor onszelf is het vaak al moeilijk te bevatten en/of accepteren. Laat staan voor een kleuter van bijna vijf. Begrijpen dat zoiets definitief is en bij het leven hoort komt pas vanaf een jaar of negen jaar.
Flink dilemma
Al vrij snel na het nieuws over het overlijden ben ik gaan zoeken op internet naar informatie. Stiekem zocht ik naar een handleiding voor wat je moet doen met je kind wanneer een dierbare overlijd. Ik zocht een kant en klaar antwoord op mijn vraag. Nemen we haar wel of niet mee naar de uitvaart. Maar zoals je wel snapt vond ik dat antwoord niet. Ik vond vele antwoorden en vele meningen.
Op heel veel informatie sites stond dat het goed is voor een kind om haar te betrekken bij het proces. Maar je moest het kind dan wel zelf de keus geven, hoe jong het ook is.
Nu wilden wij haar niet in alles de keus geven, want wij zijn van mening dat zij nog niet alles kan overzien. Een kind van vier kent het hele ‘oorzaak-gevolg’ nog niet. En rekening houden met anderen is ook iets wat nog moeilijk te overzien is. Dat is onze taak. Dit zorgde overigens wel voor een flink dilemma bij ons.
Kind wel of niet meenemen naar uitvaart?
Er was één ding wat bij ons als een paal boven water stond. En dat was dat wij onze dochter wel de mogelijkheid wilde geven om afscheid te nemen. De dood is een onderdeel van het leven. Voor haar is het een heel onduidelijk iets, maar juist door haar te betrekken bij het proces kunnen we haar helpen. Helpen in het stukje verwerking en helpen met het begrijpen van de dood.
Echter door de leeftijd van onze dochter en haar gevoeligheid leek het ons eigenlijk ook geen goed idee om haar mee te nemen naar de uitvaart. Wanneer zij verdriet heeft dan heeft ze dit ook echt. En dat is oorverdovend (en hartbrekend). Iets wat tijdens een uitvaart niet echt prettig is voor anderen. Maar ook niet voor haarzelf.
Ons besluit om haar niet mee te nemen
We besloten dus (ook op aanraden/naar wens van de familie) om haar niet mee te nemen naar de uitvaart. We hebben alle voor- en nadelen tegen elkaar afgewogen en uiteindelijk ons gevoel gevolgd. Ons gevoel was dat zij zeker afscheid moest nemen, maar niet tijdens de uitvaart.
Wel hebben we haar afscheid laten nemen van grote oma. In de dagen voor de uitvaart kon je afscheid nemen in het crematorium. Volgens mijn man en schoonfamilie lag grote oma er prachtig bij in de kist. Zelf ben ik niet gaan kijken door eerdere nare ervaringen. Maar ik geloof meteen dat het een enorme troost kan zijn. Voordat we onze dochter meenamen daarheen hebben we haar goed uitgelegd wat ze kon verwachten. En uiteraard ook gevraagd of ze er überhaupt heen wilde. Dat wilde ze.
Echt afscheid nemen
In het crematorium zelf ga je als familie een kamer in waarbij je een zitgedeelte hebt en achter de muur staat dan de kist. Zo kun je zelf kiezen of je gaat kijken en hoe lang. Onze dochter wilde direct met haar vader mee kijken. “Grote oma ziet er super mooi uit”, vertelde ze me. “Ze heeft lippenstift op, nagellak en haar haren zijn net zo mooi als altijd. Het lijkt net alsof ze slaapt, maar dat is niet he mama. Ze is dood he”. Aldus mijn wijze kleuter.
Ze deed het super goed en bleef maar op en neer lopen naar grote oma. Ze wilde haar zo graag zien. Pas op het moment dat we haar vertelden dat we weg moesten en ze oma nu echt voor het laatst zou zien brak ze. Tranen met tuiten, oorverdovend en hart brekend. Ik huilde met haar mee, want afscheid nemen is gewoon iets verdrietigs. Het duurde wel even voor ze weer bij zichzelf was. Ook in de auto bleef ze maar huilen en jammeren over oma R. Ze wilde geen afscheid nemen, ze wilde haar oma blijven zien.
We hebben er goed aan gedaan
Ondanks het verdriet.. of misschien moet ik juist zeggen dankzij het verdriet, weet ik dat we er goed aan hebben gedaan. We hebben ons kind stap voor stap begeleid in dit nare proces. We hebben haar getroost en gesteund. We hebben haar zo goed mogelijk voorbereid en vooral serieus genomen. En dat is denk ik het allerbelangrijkste.
Claudia Diependaal zegt:
Niets is fout aan rouwen. Alles mag en is toegestaan. Niets is ook gek. En jullie kennen jullie dochter het beste! Sterkte!
Will zegt:
IK vind dat je dat per kind moet bekijken.
Wat kunnen ze aan en wat gaat dat met ze doen.
Heb ook gelezen dat je in huis een klein altaartje kunt maken met een foto van de ‘oma’ en daar bloemetjes bij kunt zetten, voor de allerkleinsten en zo oma te gedenken.
Zijn ze iets ouder, dan zou ik ze wel mee nemen naar de crematie, omdat daar spijt om de hoek kan komen kijken, als ze het daar later over hebben en niet zijn geweest om afscheid te nemen.
Het gaat er ook om hoe was de band met ‘oma’.
Huilen om ‘oma’ tijdens de crematie is niet erg vind ik. Heb menig volwassenen zien huilen.
Vaak kijken de kinderen nuchterder tegen de dood aan dan volwassener.
Maar ik denk dat ouders hun kind hier wel in kennen.
Linda zegt:
Ik kreeg kippenvel tijdens het lezen. Het blijft een lastig onderwerp.
Ik denk dat ik hetzelfde besluit had genomen. En dat het goed is dat ze wel afscheid heeft kunnen nemen. Afscheid nemen hoort helaas ook bij het leven 🙁